منطق ارسطویی

قضایای مورد استفاده درقیاس ۸گونه اند

۱-یقینیات:قضایائی که انسان بان باور دارد که عبارتنداز

الف-بدیهیات یااولیات یاضروریات:قضایائی که خودبخودوبیواسطه قضایای دیگروشن میباشندوباتصور موضوع ومحمول عقل به صحت انها حکم میدهدمانند:جزءازکل کوچکتر است یاهرمعلولی علتی داردبااجتماع نقیضین مجال است یادور باطل است.(عقلی)

نکته:فرق بدیهیات باسایر اقسام اینست که اینها قابل اثبات نیستند وپایه علوم بشریست لکن بقیه بایستی اثبات شوند.

ب-محسوسات -قضایائی که ازراه حس برای ادمی حاصل میشودمانند:عسل شیرین است(حسی)

ج:مجربات-قضایائی که باتجارب دقیق ومکرر باثبات برسد مانند:اب در۱۰۰درجه بجوش میاید.(عملی)

نکته:مجربات بااستقرا متفاوت است چه استقرا مفید ظن است وتجربه یقین اور زیرا در ان یک قیاس خفی وجود دارد(الاتفاقی لایکون دائمیاولااکثریا)

د:متواترات:قضایائی که بسبب شهادت وروایت افراد بسیارکه احتمال تبانی بین انها نرودایجاد یقین میکند مانند:زادگاه پیامبر مکه است ونیویورک پایتخت امریکاست(نقلی)

ه:فطریات-قضایائی که قیاس وحد وسط انهاهمراه خود انهاست(قضایا قیاساتها معها)مانند:عدد۲زوج است(عقلی)

و:حدسیات-قضایائی که براساس حدس بذهن ادم میرسد(الهام)

۲-مقبولات :قضایائی که ازبزرگان یاعلما یاانبیاویاضرب المثلها نقل میشودوموردقبول مردم است(نقلی)

۳-مظنونات:قضایائی که باظن وگمان برای مردم حاصل میشود(باورغیر جازم)(ظنی)

۴-وهمیات:قضایائی که براثرقوه واهمه انسان بوجود میایدمانند هرموجودی دیدنی است یا هر موجودی علتی دارد(وهمی)

۵-مشبهات:قضایائی که شبه یقینی است یعنی شبیه بحق است مانند خداوند نور است(وهمی)

۶-مسلمات:قضایائی که یکفرد یایک گروه بان معتقد وتسلیم اندمانند عیسی پسر خداست یا عیسی مصلوت شده است(نقل طرف)

۷-مشهورات(زبانزد)قضایائی که یقینی نیست اماهمه مردم یاگروهی انرا قبول دارند اولی مانند :عدل خوبست وظلم بد ودومی مانند:بطلان تسلسل نزد فیلسوفان(ظنی)

۸-مخیلات:قضایائی که ساخته قوه خیال است کهگاه درسخن موزون ومقفی بیان میشودمانندتشبیهات واستعارات(خیالی)

کاربردهریک یاچندمورد ازمواردیادشده در قضایای استدلال پنج صناعت را ایجادمیکند